Jak to robić bez poczucia winy

Autor: Małgorzata Warzkiewicz

Każdy rodzic usłyszał kiedyś określenie „odcinanie pępowiny”. Oznacza ono stopniowe uniezależnianie się dzieci od rodziców. Pierwszy krok w tym kierunku rodzice powinni podjąć około 2 roku życia dziecka, ponieważ w tym okresie dziecko przeżywa swój pierwszy bunt. Zaczyna również rozumieć potrzeby innych.

Dziecko powinno również zrozumieć, że rodzice odmawiają ciągłej, jak do tej pory, opieki nad nim. Podstawą w tym działaniu jest konsekwencja. Jeśli czegokolwiek odmawiamy dziecku, pod żadnym pozorem nie zmieniamy zdania. Dziecko oczywiście zaprezentuje cały wachlarz środków nacisku: krzyki, płacz, a nawet podejmie próby zrobienia krzywdy rodzicowi w akcie odwetu za odmowę (może próbować kopnąć, popchnąć, ugryźć rodzica). Odmowę stosujemy m.in. w następujących sytuacjach: gdy dziecko chce się bawić, a rodzic jest zmęczony lub zajęty lub gdy pora jest zbyt późna; gdy dziecko nie chce samodzielnie zasypiać we własnym łóżku; gdy wymusza na nas zakup kolejnej zabawki.

WZOROWY RODZIC

Sytuacja: Dziecko chce się bawić o nieodpowiedniej porze

Wzorzec zachowania rodzica: Powiedz dziecku, żeby sprzątało zabawki, bo czas na kąpiel i sen ▪ jeśli dziecko nie reaguje, TYLKO JEDEN RAZ powtórz polecenie ▪ jeśli dziecko nie reaguje, zabierz mu zabawki i zacznij przygotowywać do kąpieli i snu.
Pamiętaj: Nie szarp się z dzieckiem, kiedy się wyrywa lub krzyczy czy płacze. Zostaw je na chwilę samo, żeby miało szansę uspokoić się i po chwili ponów działanie.

Sytuacja: Dziecko nie chce samodzielnie zasypiać
w osobnym łóżeczku

Wzorzec zachowania rodzica: W pierwszych dniach nauki samodzielnego spania posiedź z dzieckiem, pogłaszcz je po głowie, poczytaj bajkę, ale wykonuj te czynności jak najciszej, by dziecko uspokoiło się po całym dniu ▪ w pierwszych dniach nauki samodzielnego spania, można zostawić dziecku włączone delikatne światło lub uchylone do pokoju drzwi ▪ wprowadź określony rytuał, którego będziesz przestrzegać każdego wieczoru i nigdy go nie zmieniaj – rutyna wycisza dziecko.
Pamiętaj:
▪ jeśli za każdym razem, gdy próbujesz wyjść z pokoju, dziecko krzyczy lub płacze, stanowczo powiedz, że wychodzisz i… wyjdź ▪ jeśli dziecko wychodzi z łóżeczka i szuka cię po domu, zaprowadź je bez słowa do pokoju, połóż do łóżka i ponownie wyjdź – i tak do skutku. Początki są zawsze najtrudniejsze. 

Sytuacja: Dziecko wymusza zakup zabawki lub słodyczy w miejscu publicznym

Wzorzec zachowania rodzica: Uprzedź dziecko w domu, że niczego mu nie kupisz ▪ postaraj się zakupy zrobić szybko i w miarę możliwości omijaj regał z zabawkami czy słodyczami ▪ daj dziecku jego oszczędności i wyegzekwuj, by samo płaciło za swoje zachcianki.
Pamiętaj:
▪ nigdy nie ulegaj płaczom, krzykom, szantażowi, „argumentom” dziecka;
▪ nie musisz tłumaczyć dziecku, dlaczego nie spełnisz jego zachcianki ▪ nigdy nie prowadź negocjacji w sklepie i nie obiecuj dziecku czegoś w zamian;
▪ jeśli uspokajanie dziecka nie skutkuje, po prostu wyprowadź je ze sklepu ▪ przedyskutuj z dzieckiem jego zachowanie w domu i wyciągnij konsekwencje;

Sytuacja: Dziecko chce zbyt długo lub późno oglądać bajki w telewizji

Wzorzec zachowania rodzica: Przed włączeniem dziecku telewizora ustal czas, jaki przed nim spędzi ▪ dziecko nie rozumie pojęcia czasu, więc by mu uświadomić, ile czasu minęło, nastaw minutnik lub budzik, który zadzwoni w momencie upływu wyznaczonego czasu.
Pamiętaj: jeżeli dziecko nie chce odejść od telewizora mimo upływu czasu, podejdź i po prostu wyłącz urządzenie.

 DLACZEGO MÓWIMY NIE I... MAMY WYRZUTY SUMIENIA?

• Nie chcesz być okrutny i znęcać się nad własnym dzieckiem. – PAMIĘTAJ: Nie uchronimy dziecka przed wszystkimi stresami więc sami też się nie stresujmy, to nie ma sensu!
• Masz wyrzuty sumienia. – PAMIĘTAJ: Poczucie winy jest dla rodzica najgorszym doradcą! Czy twoi rodzice za każdym razem spełniali twoje zachcianki? NIE! Ty też nie musisz być na każde zawołanie dziecka!
• Nie chcesz być taki sam jak twoi rodzice, czyli surowy i wymagający. – PAMIĘTAJ: To, co sobie obiecywałeś/łaś samemu, będąc dzieckiem, odłóż na bok. Rodzicielstwo ma swoje prawa i nad pewnymi zachowaniami nie zapanujesz. Nie ma sensu próbować!
• Boisz się własnej złości. Obawiasz się, że stanowczość może być odczytana przez dziecko jako agresja lub znęcanie się i dlatego ustępujesz. –  PAMIĘTAJ: Nic bardziej mylnego. Dziecko i tak wyczuwa twój stan emocjonalny i czuje obawę nawet przed tym, czego nie wypowiesz.
• Nie możesz patrzeć na cierpienie swojego dziecka. Przypominasz sobie sytuacje z własnego dzieciństwa: ileż to razy nikt nie reagował na twój płacz lub smutek. Nie pozwolisz, by twoje dziecko przeżywało to samo. – PAMIĘTAJ: Odporność psychiczna dziecka dojrzewa właśnie w takich sytuacjach. Daj mu chwilę popłakać, a okaże się, że jest ono dużo silniejsze, niż ci się wydaje.
• Nie układa ci się w małżeństwie. – PAMIĘTAJ: Nie inwestuj w dziecko całej energii, która powinna być skierowana na wiele różnych rzeczy i spraw; dziecko nie jest centrum wszechświata! Ono i tak wie, że rodzice się kłócą lub wyczuwa napięcie między wami. Nie udawaj, że wszystko jest w porządku! Dla dziecka nie ma niczego gorszego niż zestresowany, płaczący po kątach rodzic z maską uśmiechu na twarzy. Dziecko jest zdezorientowane!
• Albo nie masz siły, albo cierpliwości, by odmówić dziecku. Ustępujesz dla świętego spokoju. – PAMIĘTAJ: Lepiej tego nie rób. Z czasem dziecko zwiększy żądania i wzbogaci sposoby nacisku. Co zrobisz potem, jeśli jednym z nich stanie się przemoc?

POZYTYWNE STRONY ODMAWIANIA DZIECIOM

Dziecko zauważa, że nie na wszystko w życiu musi się zgadzać. Skoro rodzice mogą odmówić mi tego, czego chcę, to znaczy, że ja również mam do tego prawo! Dzięki ćwiczeniu asertywności od wczesnego dzieciństwa, w wieku dorastania lub dorosłości będzie potrafiło bronić własnego zdania, nie ulegnie złym wpływom czy presji grupy. Czy teraz mówienie NIE własnemu dziecku jest nadal tak trudne jak wcześniej? Mam nadzieję, że nie. Życzę wszystkim rodzicom wielu sukcesów wychowawczych i trzymam kciuki!

Przygotowała mgr Katarzyna Dworak