Jesienne przeziębienia u dzieci – prawdy i mity o chorowaniu

Autor: Lek. med. Joanna Gładczak

Zatkany nos, ból gardła i wodnisty katar to niestety częsta przypadłość u dzieci, zwłaszcza w okresie jesiennym. Czy trzeba się martwić, gdy przedszkolak wielokrotnie na nią zapada? Czy domowe sposoby na przeziębienie są skuteczne? Czy stosować antybiotyki? Obalamy najpopularniejsze mity na temat tej popularnej choroby.

● Mit 1 – Moje dziecko znowu jest przeziębione, to na pewno objaw poważnej choroby.
To nieprawda. Infekcje dróg oddechowych u dzieci uczęszczających do przedszkola są częste, mogą występować nawet kilka razy w roku. Nie musi to wcale oznaczać poważnej choroby! Zwykle dotykają dzieci w okresie jesiennym oraz zimowym. W największym stopniu dotyczy to maluchów w pierwszym roku uczęszczania do przedszkola. Jest to związane między innymi z niewykształconym w pełni układem immunologicznym przedszkolaka oraz obniżeniem odporności układu odpornościowego w wyniku stresu. Kolejną przyczyną jest mnogość patogenów – każde dziecko może stanowić źródło infekcji, a w większości przedszkoli grupy są liczne, w skupiskach zaś ludzkich znaczne łatwiej o przekazanie infekcji.

Tak więc powtarzające się przeziębienia nie muszą świadczyć o patologii. Jeżeli jednak twoje dziecko choruje częściej niż kilka razy w roku, omów ten problem z pediatrą. Niekiedy pod postacią nawracających infekcji przebiegają między innymi alergie.

● Mit 2 – Każdą infekcję trzeba skonsultować z lekarzem.
Nie każda infekcja dróg oddechowych wymaga natychmiastowego kontaktu z lekarzem. Jeżeli dziecko jest przeziębione, ma wodnisty, śluzowy katar i nie gorączkuje, można spróbować zadziałać domowymi sposobami – podać preparaty witaminowe oraz środki wpływające na obkurczenie błony śluzowej noska, które jednak powinny być stosowane maksymalnie przez 5 – 7 dni. Natomiast jeżeli dziecko gorączkuje, kaszle, katar jest gęsty, biały, żółty lub zielonkawy, wówczas wizyta u specjalisty staje się konieczna. 

● Mit 3 – lekarz powinien zlecić u dziecka badania dodatkowe.
Rodzice często dopominają się o wykonanie dodatkowych badań – między innymi krwi dziecka, zdjęcia płuc czy wymazu z gardła. W przypadkach niepowikłanych nie ma takiej potrzeby. Jeżeli jednak zakażenie długo się utrzymuje lub występują powikłania choroby, konieczne jest poszerzenie diagnostyki. Wówczas lekarz po zbadaniu dziecka zaplanuje odpowiednie badania.

● Mit 4 – Konieczny jest antybiotyk.
To nieprawda. Większość przeziębień wynika z infekcji wirusowych. Stosowanie antybiotyku nie jest wtedy wskazane (antybiotyk zwalcza bakterie, a nie wirusy!). Niekiedy jednak dochodzi do nadkażenia bakteryjnego – wówczas konieczne może być włączenie leczenia skierowanego przeciwko tym drobnoustrojom. O włączeniu antybiotyku zawsze powinien zdecydować lekarz – nie wolno podawać dziecku antybiotyków przepisanych innej osobie czy też leków, które pozostały z poprzedniej kuracji. Jeżeli konieczna będzie kuracja antybiotykowa, pamiętaj o zastosowaniu probiotyku.

● Mit 5 – Leczone przeziębienie trwa 7 dni, a nie leczone tydzień
To nieprawda, działać trzeba jak najszybciej, a im wcześniej włączymy leczenie, tym szybciej uporamy się z infekcją. Ponadto leki zmniejszają uciążliwe objawy choroby. Konieczne jest zatem zastosowanie leków łagodzących gorączkę, bóle oraz katar i kaszel. Są one dostępne w aptekach bez recepty. Niezbędne jest też porządne wygrzanie się w łóżku; postaraj się, aby dziecko w nim pozostało.

● Mit 6 – Gorączkę należy koniecznie od razu zbijać.
Temperaturę obniżamy dopiero wtedy, gdy przekracza 38 stopni Celsjusza. Wzrost temperatury świadczy o tym, że organizm dziecka walczy z infekcją, dlatego nie należy wprowadzać leków, gdy dziecko ma jedynie stan podgorączkowy. Wybór formy preparatu zależy od preferencji dziecka i objawów towarzyszących. Jeżeli maluch chętnie połyka syropy, najlepiej zdecydować się właśnie na nie. Jeżeli jednak oprócz gorączki dziecko wymiotuje, wskazane jest zastosowanie leków w postaci czopku. Pamiętaj – zawsze miej zapas leków w domu, pod ręką. Niekiedy wysoka gorączka u dziecka pojawia się niespodziewanie.

Jeżeli po podaniu jednego preparatu gorączka nie ustąpi, można podać leki na tak zwaną  „zakładkę” – przykładowo: jeżeli podamy stosowną dawkę paracetamolu, a gorączka nie spadnie, można podać preparaty zawierające ibuprofen, również w odpowiedniej dla dziecka dawce. Pamiętaj – zawsze wybieraj preparaty dla dzieci. Nie wolno przekraczać zalecanych dawek leków. Jeżeli gorączka nadal nie spadnie i sięgnie powyżej 39 stopni, konieczna będzie ponowna konsultacja lekarska.

● Mit 7 – Babcine sposoby są nieprzydatne.
To nieprawda – tradycyjne, domowe sposoby leczenia przeziębienia mogą skutecznie wspomóc terapię. Przykładanie zimnych okładów na czoło i kark dziecka pomoże w obniżeniu gorączki. Można również przygotować chłodną kąpiel – ale uwaga! Woda nie może być zimna, powinna mieć około 2 stopnie mniej niż temperatura dziecka. Pomóc może również syrop malinowy. Odporność wspomogą czosnek i cebula. Warto również przyrządzić domowy rosół – gorąca i parująca zupa pomaga w oczyszczaniu dróg oddechowych. Ponadto zawarte w rosole składniki pomagają w zwalczaniu infekcji. Jeśli jednak dziecko kategorycznie sprzeciwia się jedzeniu, nie zmuszaj go.

● Mit 8 – Leki dostępne w aptekach bez recepty są bezpieczne.
Obecnie na rynku dostępnych jest wiele preparatów zwalczających infekcje, jednak nie dla wszystkich są one bezpieczne. Należy zawsze uważnie przeczytać ulotkę wybranego lekarstwa i przestrzegać zaleceń dawkowania. Bez konsultacji lekarskiej leków tych nie powinno się stosować dłużej niż 5 – 7 dni. Pamiętaj – zawsze wybieraj leki przeznaczone dla dzieci. Kupuj je tylko w sprawdzonych miejscach, w których leki są właściwie przechowywane.

● Mit 9 – Najlepsza na przeziębienie jest aspiryna.
Nie. U dzieci do 12 roku życia aspiryna nie powinna być stosowana z powodu możliwych poważnych powikłań. Najpoważniejszym z nich jest zespół Reye’a, który może zakończyć się śmiercią dziecka.

● Mit 10 - Dziecko powinno koniecznie coś zjeść, żeby szybciej wyzdrowieć.
Utrata apetytu bardzo często towarzyszy chorobie, jest to normalny objaw. Nie należy dziecka zmuszać do jedzenia. Podawaj mu produkty lekkostrawne, wybieraj te, które lubi, ale nie zmuszaj maluszka do jedzenia! Ważne jest natomiast, aby dziecko dużo piło – przy gorączce zapotrzebowanie na płyny wzrasta. Najlepiej podawać napoje letnie. Pilnuj, żeby przy łóżku zawsze stało coś do picia, nawilżaj również powietrze w pokoju.

● Mit 11 – Przeziębienie nie może być groźne.
Niestety przeziębienie może być przyczyną powstania poważniejszych schorzeń: zapalenia zatok, zapalenia ucha środkowego, gardła, krtani czy oskrzeli. Z tego powodu objawów nie należy bagatelizować, warto natomiast  skonsultować się z pediatrą. Zawsze skorzystaj z porady lekarza, gdy objawy nie ustępują po 3 – 5 dniach leczenia objawowego lub gdy ●
dziecko wysoko gorączkuje, kaszle, katar jest żółty lub zielony.

● Mit  12 – Szczepiłam dziecko na grypę, więc na pewno nie zachoruje.
Przeziębienie może być spowodowane przez ponad 100 wirusów. Szczepionka skierowana jest jedynie przeciwko wirusowi grypy. Jednak to właśnie wirus grypy powoduje najpoważniejsze powikłania, dlatego warto szczepić dzieci. Należy pamiętać, że konieczne jest powtarzanie szczepionki każdego roku.

Znajduje się ona na liście szczepień zalecanych, to znaczy takich, których koszt nie jest pokrywany przez budżet państwa. Zaleca się szczepienie dzieci od 6 miesiąca życia. Nabywanie odporności po szczepieniu trwa 2 – 3 tygodnie, dlatego najlepiej szczepić malucha na początku „sezonu na przeziębienia”.

● Mit 13 – To tylko przeziębienie, dziecko spokojnie może iść do przedszkola.
To nie jest dobry pomysł. Nie posyłaj dziecka do przedszkola – każda infekcja, nawet przeziębienie, obniża odporność organizmu. Nawet jeżeli dziecko nie przekaże infekcji kolejnemu maluszkowi, samo jest w tym czasie bardziej podatne na „złapanie” kolejnej choroby. Ponadto nie leczone przeziębienie zwiększa ryzyko powstania powikłań.

Przygotowała mgr Katarzyna Dworak